Yapının yüklerini, güvenli bir şekilde zemine aktaran yapı elemanıdır. Temeller, düşey taşıyıcılardan (kolon,perde vb.) aldıkları yükleri daha geniş bir alana yayarlar. Temel kalıp imalatında mutlaka asansör boşluklarının ölçülerini kontrol edin ve doğruluğundan emin olun.
10.1 Temel Donatısı yerleşiminde dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Temel donatı yerleşimde ilk önce alt donatılar yerleştirilir. Bu donatılar yerleştirilirken ilk önce yatayda x ve y doğrultularında 1 metre arayla mastar demirleri bağlanır. Burada dikkat etmemiz gereken ilk şey alt donatıların altına konulan pas paylarıdır. Plastik pas payları temel donatısının ağırlığından dolayı kırılacağı için mermerden yardım alabiliriz. Projede gösterilen demir çaplarını dikkate alarak yerleştirilen alt donatıların ardından bizim bu alt donatıları teslim almamız gerekir. Alt donatıları teslim almadan üst sıraya geçilmiş ise alt sıradaki eksik donatı imalatı söz konusu olursa müdahale etmek zor olacaktır. Alt donatılar yerleştirildikten sonra harita ekibinin yardımıyla temelde bulunan kolon yerleri tek tek işaretlenir. Kolon yerleri işaretlendikten sonra kolonlar yerine yerleştirilir. Daha sonra üst donatılara geçilir ve üst donatılar yerleştirilir.
Alt ve üst donatılarda en çok gözden kaçan detay ilave donatılar ve boylarıdır. Bu yüzden ilave donatılara dikkat edilmesi gerekir. Kolonlar için ise önden yerleştirme sebebimiz temelin içinde kalan etriyelerin daha sonradan yerleştirilmesinin zor olmasıdır. Temel içinde bulunan kolonların donatısının gönyeli olmasına dikkat edilmesi ve temel donatı yerleşimi bittikten sonra harita ekibi yardımıyla yerinde ve doğru düzlemde olduğundan emin olmamız gerekmektedir. Daha sonra perde donatılarında doğru
çapta ve uzunlukta eklendiğinden emin olmamız gerekmektedir. Yine harita ekibi perdelerin ve merdivenlerin yerinin işaretlenmesini gösterecektir.
Kolon ve perdelerin temel içinde kalan kısımlarından mutlaka etriye ve tevzilerinin doğru atıldığından emin olmalıyız. Burada merdiven donatılarının bazen gözden kaçtığı görülmüştür. Bu sebeple tüm donatıları tek tek kontrol etmemiz gerekir.
Ayrıca temel içerisinde bulunan mekanik boşluklar projede olacaktır. Bu mekanik boşlukların uzunlukları ve derinlikleri projede yer almaktadır. Bu mekanik boşlukların uzunluk ve derinliklerin doğru yapıldığından emin olmalıyız. Bu boşlukların yerini yine harita ekibinden destek alarak işaretlenmesi gerekmektedir.
Donatı teslimatı bittikten sonra sıra temel içinde varsa mekanik tesisatların yerleştirilmesine geçilmelidir. Eğer yoksa temel beton dökümüne geçilecektir.
10.2 Temel içi (varsa) mekanik tesisat yerleşimi nasıl yapılır?
Temel içinde daha önce koyduğumuz mekanik boşluklara ilerleyen pimaş borular olabilir. Bunun için temel mekanik projesini alıp incelenmesi gererkir. Burada konulan mekanik tesisat borularının nerede toplanacağı uzunlukları ve eğimi projede yer almaktadır. Burada bulunan boruların eğimine oldukça dikkat etmemiz gerekmektedir. Mekanik tesisat nerede toplanıyorsa haritacı yardımıyla bu hatların eğimini kontrol ettirebilir eğer bir yanlış varsa müdahale edilmesi gerekir temel döküldükten sonra bunlara müdahale etmek imkansızdır.
10.3 Temel Betonu Dökülmesi Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Temel betonu dökerken çok büyük temellerde beton döküyorsak temelde derz bırakmamız gerekir. Bu derz noktalarını kolon akslarından L/3 oranındaki uzaklıktan kesmemiz yeterli olacaktır. Bu noktadan devam edecek olan demirlerin bindirme boyunun kaldığına emin olmalıyız. Bu oran minimum 50 Ø olmalıdır. Eğer beton dökümünü aks uzunluğunun L/3 oranından kestiysek burada temelin içinde rabis teli yardımıyla 45 derecelik açıyla rabis teli konulması gerekir. Bir sonra dökeceğimiz temelin betonu bu 45 derece ile kestiğimiz betonun üzerine dökülmesi gerekir. Rabisin eğimini yanlış tarafa vermemeye dikkat edin. Burada tabi rabisi 45 derece ile koyduğumuz için alt donatılardaki bindirme payı kısa kalabilir. Bu yüzden temeli kesitiğimiz yerde alt donatıların bindirme payının 50 Ø olmasına dikkat edelim. Üst donatıda daha uzun kalacaktır. Buda gözden kaçan bir diğer husustur. Eğer temeli bölmeden tek seferde döküyorsak bunların hiçbirine dikkat etmemize gerek yoktur.
Sıra beton dökme işlemine geldi. Temel betonuna başladığımız yerden alttan yukarıya doğru doldurarak dökmemiz gerekmektedir. Örneğin temelimizin kalınlığı fazla ve alanımızda çoksa soğuk derzler meydana gelebilir. Bu yüzden bitire bitire ilerlemek önemlidir. Örneğin temel kalınlığımız 100 cm ve biz ilk olarak tüm temelin 70-80 cm lik kısmını dökelim daha sonra üzerinde mastar kısmına geçeriz diye düşünürseniz bu bölgede soğuk derz oluşacak ve soğuk derz biz mühendislerin asla istemediği bir şeydir.
Temel dökümü sırasında mutlaka vibratör kullanımına dikkat etmemiz gerekmektedir. Eğer vibratör kullanılmıyorsa beton her yere eşit olarak dağılmaz ve dayanım noktasında her bölgede aynı oranı sağlayamayız. Betonlar temel içlerinde kalan kolon ve perde filizlerinin içine tam olarak yerleşemez bu bölgelerde vibratör kullanımını arttırmamız gerekir. Beton dökümü bittikten sonra ertesi gün betonu hava koşullarına bağlı olarak günde 4-5 defa sulamamız gerekir. Eğer betonu sulamazsak betonun içinde çatlaklar oluşacaktır. Bu çatlakların oluşma sebebi betonun içinde kimyasalların ısı açığa çıkarası sebebiyledir. Bu yüzden betonun mutlaka sulanması gerekir.
Eğer büyük bir alanda temeli bölümlere ayırıp döküyorsak bir sonraki temel dökümünde temel birleşim yerlerine mutlaka aderans arttırıcı kimyasal dökülmesi gerekir. Buda büyük yapılarda gözden kaçan bir olaydır.
Yorumlar