3.1 Fore kazık nedir?
Taşıma kapasitesi düşük olan zeminlerde yapı yüklerini sağlam zeminlere ulaştırmak veya iksa amacıyla yapılan kazıklardır. Bu kazıklar delme kazıkları olup yapım yöntemleri; sahanın durumu, zemin yapısı, kazığın çapı ve derinliğine bağlıdır. Fore kazıklarda delik çapı 50cm ile 200cm arasında olabilir.
3.2 Fore kazık türleri nelerdir?
Fore kazıklar donatılı ve donatısız(plastik kazık) olarak ayrılır. Donatılı kazıklar ise temel altı kazıkları geçici iksa kazıkları ve kalıcı kazıklar olarak adlandırılabilir.
Plastik kazıklar, genelde temel altında kullanılır. Bu kazıklarda donatı yoktur. Foraj (delgi) işleminin ardından içine beton dökülerek imal edilir. Bu kazıklar donatısız olduğu için pek tavsiye edilmez.
Temel Altı Kazıkları
Temel altı kazıkları isminden de anlaşılacağı üzeri temel altında kullanılır. Gevşek zeminlerde bina yükünün sağlam zemine verilmesi için uygulanır ve bu kazıklar sadece basınca çalışır.
Eğer yapmış olduğumuz yapıda gevşek zemin ya da zemin sıvılaşması varsa temel altı kazık işlemi uygulamamız gerekmektedir. Böylece yapının yüklerinin daha sağlam zeminlere aktarılması amaçlanmaktadır.
"Temel Altı Kazıkları"
İksa Kazıkları
İksa kazıkları geçici ve kalıcı olarak ikiye ayrılır. Hafriyat esnasında çevre yapıların ve bizim kazımızın emniyetini alarak yapacak olduğumuz kazının dik şekilde açılmasını sağlar. İksa kazıklarında yapmış olduğumuz kazıdan daha da derine soketlenmesi yani daha derin kazık boyu olması gerekmektedir. Bu soket miktarı minimum L/2 kadar olmalıdır. Örneğin bir kazı işleminde 5 metre derinlikte bir kazı yapacaksak fore kazığın minimum 10 metre olması gerekmektedir.
Geçici kazık, yalnızca iksa(kazı) işlemi için yapılan kazıklardır. Kazı işlemi yapıldıktan sonra bina ile kazık arasına tekrar dolgu işlemi yapılacaksa bu kazıklara geçici kazıklar ismi verilir. Kalıcı kazıklar ise yapılan kazılardan sonra dolgu kalmayacaksa kazıkların önü açık kalan kazıklardır.
"İksa Kazıkları"
3.3 Fore kazık imaltları sırasında dikkat edilmesi gerekenler?
İksa kazıklarında fore kazık imalatı yaparken ilk önce atlamalı olarak kazık işlemi gerçekleştirmemiz gerekmektedir. 1 boş 1 dolu ilerleyip daha sonra aralarında bulunan kazıkların foraj işlemi yapılması gerekmektedir. Bunun amacı yan yana yapılan foraj işleminde yanda ara
da bulunan kazığın çökme ihtimalini aradan kaldırmaktır. Bir atlamalı delgi yaptıktan sonra foraj derinliğini ölçmemiz gerekmektedir. Eğer delgi işlemi doğru derinlikte ise sıra donatı yerleştirmeye gelmiştir. Fore kazıklar spiral etriye ile bağlanır ve bu etriyelerin bağlarını iyi kontrol etmemiz gerekmektedir. Fore kazık donatıları dışarıda bağlandıktan sonra kuyuya
yerleşmesi işlemine geçilir. Burada kuyuya yerleştirilirken mutlaka pas payı takıldığın emin olmalıyız. Eğer pas payı takılı değilse çalışanlara söyleyip pas paylarını attırmamız gerekir.
Burada dikkat etmemiz gereken bir diğer husus ise kazıkların donatısını direk kazığın içine bırakmamaktır. Eğer donatıyı kazığın içine öylece bırakırsak kazık donatıları toprak ile temas edecek olup donatıda korozyona sebep olacaktır. Bu sebeple kazık delgi boylarını 10 cm fazla yaptırmamız ve kazığı son etriyesinden askıya almamız bizim için olumlu olacaktır. bir diğer dikkat edilmesi gereken husus ise kazığın beton dökme işlemidir. Yüksek derinlikten direk beton pompasıyla beton dökmemiz yanlış bir imalat olacaktır. Pompanın hortumundan serbest boşalan beton kazığın içinde ayrışarak istemediğimiz sonuçlar doğurabilir. Bu sebeple betonu tremi borusuyla birlikte dökmemiz ve belli aralıklarla tremi borusunu yukarı aşağı haraket ettirerek betonun daha iyi yerleşimini sağlamalıyız.
Kesinlikle tremi borusu olmadan kazık dökümü gerçekleştirmememiz gerekmektedir.
Bir diğer karşılaşacağımız sorun ise forajların içerisinde biriken yer altı sularıdır. Eğer böyle bir durumla karşılaşırsak suyu su motorları sayesinde dışarıya atmamız gerekmektedir. Eğer bunu yapamıyorsak beton dökümü esnasında betonun özgül ağırlığı sudan daha fazla olduğu için tremi ile alttan yukarıya doğru döktüğümüz beton suyu delginin ağzına doğru çıkaracaktır. Bu işlemi yaparken mutlaka betonu bir miktar daha fazla döküp o suyun tamamen kazığın içerisinden tahliye etmemiz gerekmektedir.
Bir diğer husus ise son derece gevşek zeminlerde yapılan delgi işlemlerinde forajın çöküp kapanmasıdır. Eğer böyle bir durumla karşı karşıya gelirsek muhafaza borusu ile foraj yapmamız gerekmektedir. Muhafaza borusu kazığın çökmesini engelleyecektir. Fore kazık makinesinin ağzına takılan bu boru delgi derinliği kadar olmalıdır. Muhafaza borusu delginin etrafını tutar ve borunun içine kazık donatısını yerleştiririz daha sonrasında beton dökülürken bir taraftan boru yukarıya doğru çekilir ve kazığın çökmesini engellemiş oluruz. Tabi bu işlem diğer işlemlere nazaran daha uzun sürer ve her açılan kazığı açılmasının ardından hemen dökülmesi gerekir.
Yaptığımız kazıkları mutlaka gün içinde dökmemiz gerekmektedir. Ertesi güne bırakıldığında kazıkta su birikmesi ve çökme meydana gelebilir.
Fore kazık işleminde foraj yaparken o gün sahada Ekskavatör veya Beko Loader olması gereklidir. forajdan çıkan malzemeyi o bölgeden uzaklaştırması gerekir. Bunun sebebi ise beton dökümü esnasında kazık makinesinin, beton dökülen kazığa tremi tutabilmesi için tekrardan kazığın başına gelmesi gerekir.
Kısacası kazık işlemi sırasında birincisi kazığın betonunu mutlaka tremi borusuyla dökmek ve yapılan forajı ertesi güne bırakmamamız gerekmektedir.
TEMEL ALTI KAZIKLAR
Temel altı kazıklarında dikkat etmemiz gereken husus ise diğerleriyle aynıdır. Fakat temel altında kazık işleminden sonra karşılaşabileceğimiz en önemli sorun temel altı izolasyonu sırasında zorlanmak olacaktır. Bunun önüne geçebilmek için kazık betonunu döktükten sora kazık ile temel arasına grobeton gelmesini engellememiz gerekir. Bunun için kazık çapında bir kalıp yapıp kazık betonu temel altı seviyesine kadar yükseltmemiz gerekir. Yani kazık betonu ile temel betonu arasında dayanımı düşük beton girişini engellemiş oluruz. Su yalıtımını ise sürme yalıtım malzemeleri ve grout harcı kullanarak tamamlayabilir.
BAŞLIK KİRİŞİ
Başlık kirişi fore kazıkların tepesinde bulunan ve kazıkları ortalayan kiriştir. Bu kiriş kazıklara gelen yüklerin diğer kazıklara aktarılarak yükün paylaşılmasını sağlar. Burada dikkat etmemiz gereken husus başlık kirişinin alt kotunu doğru tesviye etmek ve kiriş donatılarını bağlamadan önce kazık betonun üzerini temizlemektir.
Burada genelde karşılaşacağımız sorun dibinde su çıkan kuyulardan çıkan su beton karışımının kazığın üzerine gelip betonu kapatmasıdır. Bu şerbetli suyu hitli yardımıyla kırıp kazığın üzerindeki temiz betonu görmemiz kazık donatılarını daha sonra montajına geçmemiz gerekmektedir.
Başlık kirişlerinin donatılarında dikkat etmemiz gereken bir diğer husus bindirme boylarıdır. Genelde ustalar bindirme boylarını ezbere yaparlar. Bir önceki işlerinde kaç yaptılarsa onu yapabilirler bu yüzden projede yazan bindirme boyuna dikkat etmemiz gerekir. Eğer projede bindirme boyu yazmıyorsa minimum 50Ø olması gerekir. Eğer başlık kirişinde Ø18 demir kullanıldıysa bindirme boyunun 18x50=900mm yani minimum 90 cm bindirmesi olması gerekmektedir.
GÖĞÜSLEME KİRİŞİ
Başlık kirişini yaptıktan sonra projemizde göğüsleme kirişi varsa kirişin alt kotuna göre hafriyat alınıp ankraj makinesi için bir platform oluşturulması gerekir. Daha sonra harita mühendisi veya harita teknikerinin vereceği ankraj noktalarına göre ankraj makinesinin ankrajlarını yapması gerekir.
Ankrajların projede verilen eğimle yapılması gerekir ve ankrajlar yapıldıktan sonra çelik halatların içeriye sürülmesi ve çimentoyla hazırlanan harcın ankraj deliklerine makine yardımıyla basılması gerekir. Daha sonra ankrajdan çıkan halatların göğüsleme kirişinin dışında kalacak şekilde kalıbı kiriş donatıları imalatı yapılarak kirişin beton dökümü işlemine geçilir. Eğer birden fazla göğüsleme kirişi varsa her kiriş kotunda bu işlemler aynı şekilde ilerler ve kiriş işlemi tamamlandıktan sonra ankraj uygulamasında çelik halatların gerilmeleri yapılır ve çelik halatların kapakları takılır.
Comments