Öncelikle kalıp metrajı hakedişlerde bizim için çok önemli rol oynar. Kalıp metrajları alan hesabı üzerinden yapılan ölçümlerdir. Kalıp metrajı çıkarırken, alt taşeronla yapılan anlaşma şartları bizim için farklılık gösterir. Bu anlaşmalar kırık ölçü veya düz ölçü üzerinden yapılmasıdır. Buradan anlaşılacağı üzere kalıp metrajında iki farklı yöntem bulunur. Bu iki yöntemde de farklı sonuçlar çıkacaktır. Kısacası kırık ölçü hesabı yaparken kalıp malzemesine beton değen bütün yüzeyler alınır. Düz ölçüde ise sadece döşeme alanı ve eni 1 metreyi aşan kolon ve perdeler hesaba katılır. Kırık ölçü çok daha detaylıdır bu yüzden çok daha sağlıklı sonuçlar çıkarır. Bu iki kalıp metrajı ölçümünü birlikte inceleyelim.
1- Düz Ölçü
Kuş bakışı m² hesaplanan ölçü şeklidir. Boşluklar genelde minha edilir. Bazen anlaşma aksi yönünde olabilir. Genişliği 1 metreyi aşan kolon ve perdelerde tek yüz kalıp hesap edilir. Yani 90×90 ebatlarında kolononuz var ise hesaba katılmaz. Ama 100×80 ebatlarında bir kolonunuz var ise ve diyelim boyu da 3.5 metre, hesaba katılacak kalıp miktarı 3.5×1,00 = 3,50 m² ‘dir. Bodrum perdeleri var ise onlarda 1 metreden uzun olacağından hesaba katılır.
Bir örnek üzerinden düz ölçüde bir katın kalıp metrajını birlikte çıkaralım. Örneğin inşaatımızın bir döşemesi 20metre genişlikte ve 30 metre uzunlukta olsun. Aynı zamanda döşeme üzerinde iki adet 2 metre uzunluğunda ve 3 metre genişliğinde asansörlerimiz olsun ve döşememizde 1x1 ebatında 2 adet şaft boşluğumuz olduğunu varsayalım. Bu kata ait 1.50 metre uzunluğunda 8 adet perde, 60x40 ebatında 10 adet ve 100x40 ebatında 4 adet olmak üzere toplamda 14 adet kolonumuz olsun ve kat yüksekliğimizinde 3.00 metre olduğunu düşünelim ve şimdi bir katın düz ölçü olarak kalıp metrajını çıkaralım.
Kalıp metrajına başlarken ilk önce döşemeyi ve döşeme üzerinde minha etmemiz gereken alanlarla metraja başlıyoruz.
Döşeme alanımız 20x30 = 600.00 m²
Sıra geldi minhalara yani döşeme üzerinde bulunan boşlukları döşeme alanımızdan düşmemiz gerekecektir. Burada 2x3 ebatında iki adet asansörümüz ve 1x1 ebatında iki adet şaft boşluğumuz vardı.
Asansör boşluğu 2x3 = 6.00 m²
Şaft boşluğu 1x1 = 1.00 m²
Asansör 2 adet olduğundan asansör minhası 6.00m² x 2 = 12.00 m²
Şaft boşluğu 2 adet olduğundan minhası 1.00m² x 2 = 2.00 m²
Toplam minha alanımız 12.00+2.00 = 14.00 m² olacaktır. Böylece döşeme alanımız
600.00 - 14.00 = 586.00 m² dir.
Şimdi sıra kolon ve perdelere geldi. 1.50 metre uzunluğunda 8 adet perdemiz, 60x40 ebatında 10 adet ve 100x40 ebatında 4 adet kolonumuz vardı. Kat yüksekliğimiz ise 3.00 metreydi. Burada dikkat etmemiz gereken husus 60x40 kolonlar olacaktır. Bu kolonların herhangi bir yüzeyi 1.00 metreyi aşmadığı için bu kolonların hesaba katmayacağız. Diğer kolon ve perdelerde ise sadece 1.00 metreyi aşan yüzeyi hesaba katacağız.
Perde Yükseklik Sayısı Toplam
1,50 m x 3,00 m x 8 = 36,00 m²
Kolon Yükseklik Sayısı Toplam
1,00 m x 3,00 m x 8 = 24,00 m²
Böylece bizim bir katta oluşan kalıp miktarımız döşeme kolon ve perdelerin toplamıdır.
586.00m² + 36.00m² + 24.00m² = 646.00 m² dir.
2- Kırık Ölçü
Kırık ölçüde ise tüm yüzeyler metraja katılır. Bu ölçüye yalnızca döşeme ve kolonlar değil kirişlerde hesaba katılır. Kırık ölçü düz ölçüye göre daha zor daha uzun fakat düz ölçüye göre daha sağlıklıdır. Kısacası beton değen bütün yüzeyleri hesaba katmamız gerekir. Basit bir şekilde örnek verelim ve bu örnek üzerinden kırık ölçüyü sizinle değerlendirelim. 60x40 ve yüksekliği 3.00 m olan bir kolonu ele alalım. Bu kolonu düz ölçüde hesaba katmazken kırık ölçüde tüm yüzey alanlarını hesaba katmamız gerekir.
60x40 ve yüksekliği 3.00 metre olan kolonda 4 adet yüzey bulunur. Bunlar;
0,40 x 3.00 = 1.20 m²
0,60 x 3.00 = 1.80 m²
0,40 x 3.00 = 1.20 m²
0,60 x 3.00 = 1.80 m²
Toplamda = 1.20+1.80+1.20+1.80 = 6.00 m² dir. Bu şekilde tüm kolonlar ve perdelerin yüzey alanları hesaplanır ve metraja dahil edilir.
Döşemeye gelecek olursak burada döşeme ile birlikte kiriş yüzeylerinide hesaba katmamız gerekir.
Kırık ölçüde minhalara dikkat etmek gerekir. bu yüzden fazla metraj çıkabilir. Kırık ölçüde kalıp metrajı çıkarırken dikkatli davranmalıyız.
kiriş hesabı yaparken örneğin 50 cm genişliğinde ve 60 cm yüksekliğinde kirişimiz olduğunu varsayalım ve kiriş uzunluğumuzda 10.00 m olsun. Bir kirişte 3 adet yüzey alanı çıkacaktır. Bunlar;
0,50 x 10,00 = 5,00 m²
0,60 x 10,00 = 6,00 m²
0,60 x 10,00 = 6,00 m²
Toplamda 5,00+6,00+6,00 = 17,00 m² dir. Burada dikkat etmemiz gereken en önemli husus ise kolon ve kiriş birleşim yerinde yapacak olduğumuz minhadır. Bunu kolondan minha etmemiz gerekir. Aksi takdirde 2 kere hesaba katmış oluruz.
Kalıp Metrajında Dikkat Etmemiz Gerekenler Nelerdir?
Düz ölçü metrajında;
Döşemede bulunan boşlukların mutlaka minha edilmesi
1,00 metreden daha geniş kolon veya perde varsa hesaba katılması gerektiği
1,00 metrenin altında olan kolon ve perdelerin hesaba katılmaması
Kırık ölçü metrajında;
Kolonların ve perdelerin tüm yüzey alanların hesaba katılması
Kirişlerin yüzey alanının hesaba katılması
Döşemede bulunan boşlukların minha edilmesi fakat o boşluklarda kalıp konulacağından o kalıp yüzey alanlarının hesaba eklenmesi
Kolon ve kiriş birleşim yerlerinin minha edilmesi
Kısacası beton ile temas eden tüm yüzey alanlarının hesaba katılması
Merdivenlerin döşemede minha edilip kalıp yüzeylerinin ayrı hesaplanması
konularına dikkat edilmesi gerekir.
Comments